Verschillende scenarios van aanleg
Scenario 1: door een private partij
Juridische consequenties voor de gemeente zijn met name gerelateerd aan de Telecommunicatiewet, de Gemeentewet, de Wet ondergrondse kabels en leidingen en gemeentelijke verordeningen. Het college moet een instemmingbesluit nemen op een melding door de private partij en kan volgens de Gemeentewet en legesverordening hiervoor leges in rekening brengen. De degeneratie van de bestrating moet volgens de Telecommunicatiewet worden vergoed. Een belanghebbende kan in beroep en in hoger beroep gaan tegen een instemmingbesluit. De kantonrechter gaat over geschillen m.b.t. de degeneratievergoeding. De WION schrijft registratie van de ligging van het netwerk voor.
De out of pocketkosten voor de gemeente zijn in dit scenario beperkt. De mogelijke baten liggen bij de aangegeven vergoeding voor degeneratie en instemmingbesluit, en wellicht uit pacht of verkoop van grond voor PoP-locaties. De gemeente kan onderhandelen over deze posten met de private aanleggende partij.
De aanleg zorgt voor overlast door opengebroken straten en wegen. De gemeente kan overwegen of inspraak wordt geboden aan de inwoners, bijvoorbeeld over PoP-locaties of fundamenteel het draagvlak onderzoeken. Verder zal de gemeente rekening moeten houden met noodzakelijke communicatie en afstemming met inwoners en aanleggende partij.
De inpassing van bedrijventerreinen en buitengebieden is de verantwoordelijkheid van de private aanbieder, de gemeente kan dit niet afdwingen. Bedrijfsaansluitingen en buitengebiedaansluitingen kunnen een positieve bijdrage aan een businessmodel opleveren als bijvoorbeeld gewerkt wordt met gedifferentieerde tarieven of hybride netwerken.
Het eigendom van het netwerk ligt bij de private aanleggende partij, die tevens de producten, prijzen en condities als contracttermijn en bandbreedte bepaalt.
De openheid is door de gemeente slechts zeer beperkt te beïnvloeden. Waarschijnlijk is er 1 aanbieder van diensten, met een eigen verdienmodel op laag 1, 2 en 3 voor de private aanleggende partij (of een dochteronderneming of moederorganisatie). Garanties op openheid die de OPTA afdwingt kunnen in de praktijk gemakkelijk teniet worden gedaan door de private partij.
Een glasvezelnetwerk volgens scenario 1 geeft de gemeente een aantal juridische handvatten, heeft verder een beperkte impact op de gemeente en kan veel betekenen voor inwoners en bedrijven. Daar staat tegenover dat de private aanbieder het aanbod bepaalt en controleert.
Scenario 2: door een coöperatie van gemeente en inwoners
De juridische kaders die bij scenario 1 gelden zijn uiteraard ook in dit scenario van toepassing, aangevuld met bepalingen die met name te maken hebben met regelgeving in de sfeer van mededinging en marktconform handelen om staatsteun te vermijden. De gemeente mag ondernemend zijn m.b.t. een glasvezelnetwerk.
De coöperatie is een rechtsvorm met draagvlak door gezamenlijk bezit die een onderneming mag drijven. In een BV-vorm hebben investeerders meer bescherming van hun kapitaal. Afspraken kunnen in contracten worden vastgelegd en bestuurlijk worden geborgd middels bijvoorbeeld recht van voordracht. Er moet rekening worden gehouden met het deelnemingenbeleid. Onder voorwaarden is beperkt BTW verschuldigd of kan deze worden gecompenseerd.
De financiële bijdrage van de gemeente kan in de vorm van een gift, een (risicodragende) investering, lening of garantstelling vorm krijgen. In de praktijk van andere glasvezelnetwerken is een financiële bijdrage van de gemeente vaak belangrijk of beslissend. Om een objectief beeld te krijgen bij de kosten van de aanleg van het netwerk moet een ontwerp worden uitgewerkt waar een raming op kan worden gebaseerd.
In dit scenario draagt de gemeente relatief meer verantwoordelijkheid dan bij scenario 1 en 3. De verantwoordelijkheid – en het eigendom – wordt gedeeld met de inwoners, die naar verwachting een actieve en sturende rol van de gemeente zullen verwachten. In het besturingsmodel van de coöperatie kan de gemeente andere partijen betrekken. Het risico bij deze samenwerkingsvorm ontstaat vaak als het collectieve belang – op termijn – ondergeschikt raakt aan individuele belangen van belanghebbenden.
Een gedifferentieerd kostenmodel en fasering van de aanleg is waarschijnlijk noodzakelijk om dit scenario te kunnen realiseren.
Het eigendom komt volledig bij de coöperatie (c.q. gekozen entiteit) te liggen, wat op lange termijn een groot voordeel kan zijn, omdat de economische levensduur van een glasvezelnetwerk meer dan 15 jaar maar misschien meer dan 30 jaar betreft. Het eigendom borgt tevens de gewenste openheid (op voorwaarde dat wordt aangesloten bij voldoende knooppunten dan wel marktplaatsen om dienstenaanbieders te bereiken). Ook de maatschappelijke effecten kunnen in dit scenario groot zijn.
Scenario 3: door samenwerking van gemeente, inwoners en private partij
Dit scenario lijkt op scenario 2, met de toevoeging van een belanghebbende partij aan de samenwerking. Dit levert mogelijk een sterke basis voor de aanleg en exploitatie, als de risico’s vooraf goed in kaart worden gebracht en gemanaged. Met name het open karakter van het netwerk (waarop meerdere dienstenleveranciers daadwerkelijk toegang hebben) verhoogt het beoogde effect en de doelstellingen en zorgt voor een groot draagvlak. Juridisch aanvullend aandachtspunt bij deze samenwerking is het mogelijke koperconvenant, wat een grote waarde kan vertegenwoordigen voor de gemeente in relatie tot eigenaren van kopernetwerken.
De verwachting is dat de financiering wordt versterkt door de mogelijke inbreng van de private partner(s), die hier revenuen tegenover zal willen zien. De andere partners, zijnde gemeente en inwoners, zullen de belangen van de gebruikers moeten borgen, bijvoorbeeld in termen van bandbreedtegaranties, objectieve controle van afspraken en aantrekkelijke tarieven. De gemeente heeft hierin een aantal feitelijke juridische handvatten.
De aansluiting van bedrijventerreinen en buitengebieden blijft een aandachtspunt, wat in de totale onderhandeling meegenomen kan worden. Feit blijft dat dergelijke aansluitingen een hoger kostenplaatje hebben voor de aanleg. Hybride oplossingen of gedifferentieerde tarieven kunnen hierbij van belang zijn.
Top
